Psychologowie mówią o osobach „wyjątkowo wrażliwych”, „ponadprzeciętnie wrażliwych”, „wysoko wrażliwych”, „wysoko reaktywnych” (Sand 2016, s.13, 19–20, 138–140). W języku angielskim są one określane terminem Highly Sensitive Person (Aron 1996; Sand 2016; Zeff 2004). Funkcjonuje również termin supersensitivity, tłumaczony na język polski jako nadwrażliwość (patrz np. Limont 2014). Pojawił się on m.in. w przekładzie książki Teda Zeffa NA POGRANICZACH DYSCYPLIN „Etnografia Polska”, t. LXI, 2017, z. 1–2PL ISSN 0071-1861 IWONA KABZIŃSKAInstytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa NADWRAŻLIWI – KULTUROWI „ODMIEŃCY”
lse Sand przytacza badania Jerome Kagana, według których nadwrażliwi/wysoko wrażliwi stanowią 15–20% populacji (Sand 2016, s.142–144; por. Zeff 2008, s.9, 18, 32); zjawisko to w równym stopniu dotyczy kobiet i mężczyzn według Carla Gustawa Junga, „co czwarta osoba na świecie jest introwertykiem, a introwersję można w wielu punktach przyrównać do wysokiej wrażliwości”
Fat shaming, czyli okrutne żarty z (nad)wagi! Jak sobie z nim radzić?
Specjaliści uważają, że osoby nadwrażliwe mają „delikatniejszy centralny system nerwowy” (Zeff 2008, s. 32, por. też, s. 22–23; zob. ponadto Sand 2016, s. 2012). Bardziej intensywnie niż u tzw. przeciętnie wrażliwych przetwarza on bodźce płynące z otoczenia, powodując długotrwałe pobudzenie, wyczerpanie, frustrację, zamykanie się w sobie, rozdrażnienie, nastroje depresyjne.
Osoby nadwrażliwe nierzadko doświadczają niechęci ze strony otoczenia, w którym przebywają, jak również braku zrozumienia i akceptacji. Często słyszą:„[C]oś z tobą jest nie tak” (Zeff 2008, s. 31) i dochodzą do wniosku, że ich „wrażliwość jest wadą” (tamże, s. 18). Takie osoby są podatne na zranienia, czują się samotne w świecie, w którym „rządzi szmal”, gdzie „trzeba się przebijać, walczyć i konkurować” (Żądło b.d., s. 2)14. Zdarza im się „zakłada[ć] maskę obojętności, twardości bądź znieczulenia” (tamże, s. 1).
„Przeciętnie wrażliwi” najczęściej nie rozumieją, dlaczego osoby nadwrażliwe denerwują się w sytuacjach, w których oni sami nie rejestrują żadnych bodźców mogących wywołać niepokój, nadmierne pobudzenie czy rozdrażnienie (Zeff 2008, s. 31–36). Jedną z przyczyn napięć w relacjach: nadwrażliwi – „przeciętnie wrażliwi”, i problemów, jakie przeżywają osoby nadwrażliwe, jest niezwykle poważne traktowanie przez nie wszystkiego, z czym się stykają, np. zachowań innych ludzi i docierających do nich informacji (tamże, s. 178). Każdą z nich dogłębnie analizują i długo przeżywają.
Zdaniem Zeffa w przypadku nadwrażliwości „[l]ekarstwa mogą być pomocne w niektórych sytuacjach” (2008, s. 23). Stwierdził on również, że osoba, która „chce sobie poradzić ze swoim delikatnym systemem nerwowym”, powinna „spróbowa[ć] najpierw holistycznego podejścia” (tamże).
Zeff radzi nadwrażliwym, by szukali spokoju, oddawali się medytacji, zajęli rysowaniem, pisaniem wierszy (tamże, s. 35; por. s. 40; patrz też Sand 2016, s. 149–152). Jak wiadomo, nie zawsze jest to możliwe. Trudno też unikać „ludzi gruboskórnych” albo rywalizacji z osobami o „przeciętnej wrażliwości”, porównywania się z innymi (Zeff 2008, s. 32). Do rywalizacji, będącej fundamentem „kultury upokarzania”, „wrogości”, „odrzucenia”, jesteśmy zmuszani od dziecka
Jesteś wysoko wrażliwą osobą? Pomóż sobie!
1. Otaczaj się ciszą i spokojną muzyką. Rano, po przebudzeniu, nie włączaj żadnych sprzętów, rozkoszuj się ciszą. Jeśli jedziesz do pracy samochodem włącz łagodną kojącą muzykę, możesz jej słuchać także w przerwach w pracy (noś ze sobą słuchawki).
2. Sięgaj często po utwory muzyki klasycznej.
3. Wieczorem słuchaj płyt z muzyką relaksacyjną, dla uspokojenia stosuj metody wizualizacji.
4. Kiedy chcesz się odizolować od niepokojących dźwięków, stosuj zatyczki do uszu.
5. Jak najczęściej przebywaj na łonie natury i wsłuchuj się w śpiew ptaków.
