Nie możemy udawać, że ten problem nie istnieje. Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem Jajnika, który obchodzimy na całym świecie 8 maja, ma za zadanie przypomnieć o tym, że choroba istnieje. A przede wszystkim- zachęcić i namówić nas do odpowiedniej profilaktyki.
Geny i czas
Co roku 3500 kobiet w Polsce zapada na raka jajnika, który stanowi 5% wszystkich nowotworów złośliwych u kobiet właśnie. Takie dane podaje Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej. Okazuje się, że rak jajnika częściej występuje w krajach wysoko rozwiniętych. Liczba nowych zachorowań wciąż niestety systematycznie rośnie, choć gałęź medycyny onkologicznej rozwija się w sposób imponujący. Najczęściej na raka jajnika chorują kobiety między 50 i 70 rokiem życia, ale 15 % zachorowań zdarza się także u bardzo młodych kobiet! Szczególnie u tych, które mają uwarunkowaną genetycznie skłonność do tego typu nowotworu.
Polki zdecydowanie za późno trafiają do lekarza. Czyli wtedy, kiedy rak jest już zaawansowany, silnie rozwinięty. To bardzo utrudnia, a czasem uniemożliwia już niestety leczenie. Pamiętajmy. Mnóstwo pacjentek udałoby się uratować, gdyby tylko odpowiednio wcześniej trafiły do ginekologa!
Objawy i dolegliwości
Jak to często bywa z rakiem (różnego typu), on na początku nie daje żadnych charakterystycznych objawów. Kobiece jajniki mogą w chorobie powiększyć się mocno, a jednak wciąż bez odczuwalnych dolegliwości. Niestety, w tym czasie od guza mogą odrywać się już komórki nowotworowe i przemieszczać po całej jamie brzusznej. Komórki te są w stanie przewędrować do innych narządów, jak jelita czy żołądek. To powoduje stan zaawansowany raka i zwykle dopiero wówczas pojawiają się dolegliwości.
Jakie objawy towarzyszą rakowi jajnika? Wzdęcia, problemy z przewodem pokarmowym, uczucie pełności, odbijanie, powiększenie obwodu brzucha- talii. Zdarza się także wodobrzusze. Rzadziej zdarzają się krwawienia lub uczucie ucisku w miednicy.
Marker i USG
Co robić, by ustrzec się przed tym trudnym do diagnozowania i leczenia nowotworem? Jakie badania są w stanie wykryć raka jajnika?
To podstępna choroba; wciąż nie istnieją bowiem skuteczne badania profilaktyczne, które pozwalają stuprocentowo wykryć wczesnego i bezobjawowego raka jajnika. Lekarze niezmiennie rekomendują badanie USG, dopochwowe, umożliwiające wykrycie guza czy niepokojących zmian.
Kolejnym badaniem diagnostycznym, wykorzystywanym w diagnostyce tego nowotworu, jest ocena poziomu tak zwanych markerów Ca-125 i HE-4. Wykonuje się to równocześnie z badaniem USG. Ale znowu bywa różnie, bo, jak się okazuje, we wczesnych stadiach raka jajnika poziom markerów pozostaje często prawidłowy. Z kolei nieprawidłowe wyniki markerów wcale nie oznaczają zawsze raka. Oczywiście, zawsze należy regularnie robić morfologię krwi i z kompletem badań: USG, morfologia oraz markery udać się do lekarza. Najlepiej do ginekologa lub onkologa.
Leczenie w tempie
Jeśli lekarz podejrzewa, że u pacjentki rozwija się rak jajnika, często zleca zabieg laparoskopii. Polega on na wprowadzeniu do brzucha cienkich narzędzi, co stanowi nieduży uraz dla organizmu, ale pozwala usunąć guza. Popularnym zabiegiem jest także laparotomia, czyli chirurgiczne otwarcie brzucha skalpelem (po prostu operacja). Chirurg decyduje się na usunięcie całego chorego jajnika, aby wykluczyć nawroty i dalszy rozwój choroby. Wycinek wysyłany jest do badania histopatologicznego, często jeszcze w trakcie operacji. W przypadku diagnozy, która brzmi: rak jajnika, chirurg usuwa kobiecie również drugiego jajnika, poza tym macicę, węzły chłonne itd.
Jak można próbować ustrzec się przed tym nowotworem? Z pewnością podstawą jest profilaktyka, czyli regularne, minimum raz do roku, wizyty u ginekologa, wraz z badaniem USG pochwy. Jeśli chodzi o czynniki ryzyka rozwoju tej choroby, eksperci wymieniają odżywianie ubogie w błonnik i witaminy, otyłość, niepłodność, a także… wysoki wzrost.
DNA
Ważna wiadomość: im więcej razy kobieta była w ciąży, i im dłużej karmiła dziecko piersią, tym mniejsze jest u niej ryzyko wystąpienia raka jajnika.
Według badań jedna na trzysta Polek odziedziczyła po rodzicu wrodzone uszkodzenie DNA, czyli tzw. mutację genów BRCA1 lub BRCA2. U tych kobiet obowiązuje zwiększone ryzyko zachorowania na raka jajnika i piersi. Jeśli więc w Twojej rodzinie występowały takie nowotwory, warto wykonać testy genetyczne na obecność mutacji BRCA! Jak to zrobić? Wystarczy poszukać Poradni Genetycznej w okolicy lub poprosić o skierowanie do szpitala.
Tekst ten powstał dzięki danym z Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej.