Arabika
Arabika, czyli kawa o nazwie botanicznej Coffea Arabica, nazywana jest również kawą arabską. Coffea arabica pochodzi z terenów południowo-zachodniej Etiopii oraz górzystych obszarów Jemenu. Obecnie jest jednak uprawiana przede wszystkim w krajach Ameryki Środkowej i Południowej, we wschodniej i środkowej części Afryki, a także w Azji, w okolicach Półwyspu Indyjskiego oraz na południowych wyspach kontynentu.
Gatunek ten niemal zdominował świat kawy, ponieważ aż ¾ upraw kawy na świecie to arabika. Absolutnym liderem w uprawie arabiki jest Brazylia, a najbardziej uznawaną odmianą jest Typica i Bourbon.
Ziarna arabiki potrafią być bardzo bogate w smak i aromat, dzięki czemu przygotowany z nich napar jest niezwykle aromatyczny, o złożonym bukiecie, a jednocześnie łagodnym w smaku. Aby uzyskać owoce tak wysokiej jakości, krzewy kawowca z gatunku coffea arabica uprawiane są na tak zwanych górskich płaskowyżach albo zboczach gór i wulkanów, głównie pomiędzy 800 -1800 m n.p.m, ale również znacznie wyżej, ok. 2000 – 2500 m n.p.m. Średnia temperatura roczna waha się tu między 15 a 25 stopniami Celsjusza.
Ważnymi czynnikami są również: żyzne wulkaniczne gleby oraz rodzaj klimatu, na który składają się częste i obfite opady oraz duże nasłonecznienie. Każdy z tych czynników wpływa na smak ziaren, w których w zależności od miejsca uprawy, a także sposobu późniejszej obróbki czy palenia, mogą pojawiać się różnego rodzaju nuty: owocowe, kwiatowe, czekoladowy czy korzenne.
Krzewy arabiki kwitną po okresach deszczowych, a czas dojrzewania ziaren to ok. 9 miesięcy. Kwiaty kawowca mają kolor biały, a z jednego krzewu w ciągu roku pozyskuje się ok. 1 kilograma ziaren.
Ziarna arabiki są płaskie, lekko podłużne, z małym pęknięciem, które przypomina kształt litery „S”. Przewagą arabiki nad robustą jest zawartość cukrów i tłuszczy, jeśli chodzi jednak o zawartość kofeiny, robusta wygrywa w tym względzie prawie dwukrotnie. Arabika zawiera jej ok. 1-1,5%, robusta nawet 2,7%. Odwrotna proporcja zachodzi jednak jeśli chodzi o ilości chromosomów. W ziarnie kawy arabskiej jest ich aż 44, co sprawia, że jest bardziej skomplikowaną, a przez to posiada również bardziej złożone właściwości.
Arabika mimo swoich wielu zalet jest kawą trudną w uprawie i wymagającą. Sprawia to, że plantatorzy muszą poświęcić jej więcej uwagi, zaangażowania. Jednym z problemów, na jakie napotyka się podczas uprawy kawowców, to La Roya, czyli tzw. rdzawa kawa. Jest to choroba grzybicza atakująca liście i powodując przez to, że same owoce zaczynają spadać z drzewka, zanim jeszcze dojrzeją. Kolejnym problemem bywają szkodniki atakujące drzewka. Jednym z nich jest pochodzący z Afryki mały chrząszcz Broca (Coffee Berry Borer – CBB). Problemy takie jak choroby czy szkodniki w zdecydowanie mniejszym stopniu dotykają robusty. Powodem może być zawartość kofeiny oraz kwasu chlorogenowego – silnego przeciwutleniacza, który charakteryzuje się właściwościami przeciwgrzybicznymi, przeciwwirusowymi i przeciwbakteryjnymi. Dodatkowo kofeina uważana jest za naturalny pestycyd radzący sobie z owadami, dlatego dzięki większej jej zawartości w robuście, posiada mocniejszą naturalną ochronę przed owadami i szkodnikami.
Mimo trudniejszej uprawy, arabika jest bardzo ceniona za smak i aromat, a jej cena rynkowa jest zdecydowanie wyższa od robusty.
Robusta
Robusta to gatunek wywodzący się z zachodniej części Afryki i nazywany także kawą kongijską – Coffea canephora. Podobnie jak odmiana Arabica, uprawiany jest w strefie międzyzwrotnikowej, przede wszystkim w Wietnamie, Brazylii, Indonezji oraz Indiach.
Robusta jest rośliną zdecydowanie mniej wymagającą w uprawie od arabiki. Jej plantacje mogą być usytuowane na znacznie niższej wysokości- maksymalnie 800 m. n.p.m., a średnia temperatura powietrza jest wyższa niż w przypadku arabiki i wynosi 24-36 stopni Celsjusza. W odróżnieniu od arabiki, robusta posiada o połowę mniej chromosomów i jest bardziej odporna na choroby i działanie pasożytów czy drobnoustrojów. Ziarna robusty mają też wyższą zawartość kwasu chlorogenowego oraz kofeiny (2,7% w ziarnie), stanowiąc naturalną barierę ochronną przed działaniem szkodników. Dzięki swojej odporności oraz łatwiejszej uprawie, drzewka robusty osiągają często dwukrotnie większe rozmiary (ok. 10 metrów), niż krzewy arabiki, a przez swoją większą wydajność zapewniają większe plony.
Ziarna Robusty są mniejsze, mają bardziej okrągły kształt i posiadają proste pęknięcie, dzięki czemu łatwo odróżnić je od ziaren odmiany arabica. Napar robusty ma zdecydowanie mniej intensywny aromat, jednak smak jest znacznie mocniejszy i bardziej goryczkowy. Robusta stanowi często uzupełnienie mieszanek, tzw. blend, przeznaczonych do klasycznego espresso, zapewniając dzięki temu gęstszą cremę.
Partnerem cyklu jest MOKATE
